﴿ایجاد جوامع زیست‌پذیر (تجربه آلمان و کشورهای اسکاندیناوی)﴾
مقدمه
ایجاد جوامع زیست‌پذیرتر روز به روز در میان سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و شهروندان سراسر جهان طرفداران بیشتری می‌یابد. جوامع زیست‌پذیر، مزایا و فرصت‌های متعددی را در اختیار شهروندان قرار می‌دهند: برخورداری از زندگی با کیفیت از طریق حفظ و بهبود کیفیت محیط زیست، قابلیت پیادهروی، دوچرخه‌سواری و استفاده از سامانه حمل‌ونقل عمومی برای جابجایی‌های روزمره مانند رفتن به محل کار، مدرسه، فروشگاه، پارک، فضاهای تفریحی و مراکز بهداشتی و درمانی.
شبکه‌های حمل‌ونقل سبز چندوجهی از جمله مسیرهای پیادهروی، خطوط ویژه دوچرخه‌سواری و حمل‌ونقل عمومی، همراه با خیابان‌های خرید پیاده‌مدار[1] (ورود خودرو به این خیابان‌ها ممنوع است)، ساختمان‌ها و محله‌هایی با کاربری‌های مختلف و استفاده از انرژی تجدیـدپذیر بدست آمده از منابع طبیعی مانند خورشـید،
آب و باد، همگی مواردی هستند که نقش مهمی در زیست‌پذیرتر ساختن جوامع دارند.
زیرساخت حمل‌ونقل سبز
سامانه حمل‌ونقل سبز چندوجهی بارزترین و معمول‌ترین نوآوری در برنامه‌ریزی و توسعه جوامع در آلمان و اسکاندیناوی به شمار می‌رود. شبکه‌های نظام‌مند حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای، ریلی و دریایی، شبکه‌ها و مسیرهای پیاده‌مدار و زیرساخت‌های کافی برای دوچرخه‌سواری از جمله مسیرهای ویژه دوچرخه‌سواری و پارکینگ‌های دوچرخه واقع در مکان‌های مهم و راهبردی، امکان جابجایی سریع، مناسب، ایمن و راحت شهروندان را بدون نیاز به خودرو در هر زمان فراهم می‌سازند. همچنین شهروندان فرصت بیشتری برای ورزش، فعالیت ذهنی و فیزیکی، تعامل اجتماعی و به ویژه تنفس هوای پاک در اختیار خواهند داشت.
در ساعات اوج شلوغی در تعدادی از خیابان‌های کپنهاگ، هامبورگ، اسلو و استکهلم دو گرایش عمده در جابجایی شهروندان به چشم می‌خورد: اولا، هر روز صبح مردم برای رفتن به محل کار ابتدا با دوچرخه به نزدیک‌ترین ایستگاه حمل‌ونقل عمومی می‌روند؛ دوچرخه را در یک پارکینگ ایمن و مناسب در ایستگاه پارک کرده و با قطار یا اتوبوس به محل کار می‌روند؛ از ایستگاه تا محل کار را نیز پیاده طی می‌کنند و بعد از ظهر به همین روال به خانه باز می‌گردند. ثانیا، بخش عمده‌ای از جمعیت این شهرها هر روز، مسیر خانه تا محل کار و بالعکس را با دوچرخه یا پیاده طی می‌کنند. مطابق طرح پژوهشی شاخص شهر سبز، بطور متوسط 48 درصد از جمعیت شاغل این چهار شهر، پیاده یا با دوچرخه و 21 درصد نیز با استفاده از حمل‌ونقل عمومی به محل کار خود می‌روند. این میزان جابجایی سبز، پیامدهای مثبت و ارزشمندی را برای کیفیت محیط زیست، رفاه اقتصادی و سلامت ساکنان این شهرها به ارمغان آورده است.
مالمو: الهام‌بخش شهرهای دیگر برای دستیابی به پایداری زیست محیطی
|
مسیرهای دوچرخه‌سواری و پارکینگ‌های مناسب در مالمو، 30 درصد مسافران را به سفر با دوچرخه علاقه‌مند کرده است.
|
سیاست‌گذاری‌های توسعه و برنامه‌ریزی، مالمو را تبدیل به الگوی پیشتاز در پایداری نموده است. برای مثال کل برق این بندر از طریق انرژی تجدیدپذیر تامین می‌شود و زیرساخت‌های دوچرخه با مسیرهای متعدد دوچرخه‌سواری و پارکینگ‌های واقع در مکان‌های راهبردی، 25 تا 30 درصد مسافران را به سفر با دوچرخه علاقه‌مند کرده است. سیاست‌های مالمو برای توسعه به عنوان یک شهر پایدار از دیدگاه اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی منحصر به فرد و نویدبخش بهبود کیفیت زندگی تمام ساکنان در درازمدت می‌باشد. مالمو بواسطه برنامه زیست‌محیطی 2020-2009، خود را درگیر چالش کسب عنوان بهترین شهر جهان، به لحاظ توسعه شهری پایدار کرده و در عین حال متعهد به استفاده صد درصدی از انرژی تجدیدپذیر تا سال 2030 می‌باشد.
در بندر غربی مالمو مردم برای رفت و آمدهای روزمره خود سه گزینه را در نظر می‌گیرند: استفاده از سامانه حمل‌ونقل عمومی، پیادهروی و دوچرخه‌سواری. انرژی تجدیدپذیر بندر از منابع طبیعی مانند خورشید، آب، باد و سوخت زیستی حاصل از پسماندهای غذایی تأمین می‌شود. ساختمان معروف مالمو با نام "خانه هشتم"[2] ترکیبی است از فضاهای اداری و مسکونی. آپارتمان‌های موجود در این مجتمع به یک سیستم مکانیکی در سینک‌های آشپزخانه مجهز هستند که پسماند غذایی را ترکیب کرده و سپس آن را به یک محفظه مرکزی منتقل می‌کند. پسماند غذایی از این محفظه به یک کارخانه منتقل و در آنجا به سوخت زیستی تبدیل می‌شود.
طراحی‌های جالب دیگری نیز در مالمو به چشم می‌خورد: برای مثال، آب باران توسط حوضچه‌ها و کانال‌هایی جمع‌آوری شده و به آرامی به سمت دریای بالتیک هدایت می‌شود؛ درحالیکه در شهرهای دیگر وارد سیستم فاضلاب می‌گردد؛ فضاهای سبز متعددی در سرتاسر بندر برای ورزش، تفریح و تعامل اجتماعی شهروندان وجود دارد.
حمل‌ونقل پایدار
محبوبیت چشمگیر دوچرخه‌سواری، پیادهروی و استفاده از حمل‌ونقل عمومی در کپنهاگ، هامبورگ، مالمو، اسلو و استکهلم ناشی از دو دلیل عمده است. اولا، خودرو بسیار گران، مالیات بر خرید و مالکیت خودرو بسیار هزینه‌بر و قیمت سوخت بسیار بالاست؛ همچنین، محدودیت‌ها و هزینه پارکینگ در مرکز شهر و عوارض تردد خودرو در این شهرها رو به افزایش است. همه این موارد رانندگی در شهر را بسیار مشکل‌تر و پرهزینه‌تر از گذشته ساخته است.
ثانیا، نوع زیرساخت شهری در این شهرها به گونه‌ای است که مردم برای رفت و آمدهای روزمره جذب دوچرخه‌سواری، پیادهروی یا استفاده از حمل‌ونقل عمومی می‌شوند. پیادهروی شیوه بسیار رایج دیگری برای حمل‌ونقل در کپنهاگ، هامبورگ، اسلو و استکهلم می‌باشد. این امر تا حدود زیادی بخاطر وجود ساختمان‌های مسکونی با تراکم بالا و محله‌ها و ساختمان‌هایی با قابلیت چندکاربری، به ویژه در مناطق مرکزی شهرها می‌باشد. خیابان‌های خرید پیاده‌مدار، مولفه مشترک و بخش دیگری از بافت شهری شهرهای مزبور هستند که جمعیت زیادی از سنین و اقشار مختلف را در روزهای کاری جذب می‌کنند و فرصت منحصر به فردی را برای پیادهروی، خرید و تعامل اجتماعی فراهم می‌آورند.
منبع:
· sustainablecitiescollective.com/node/131416
