به نام خدا
عنوان آزمايش: تشريح چشم
شرح آزمايش:
v مطالعه بخش هاي خارجي چشم گاو
شناسائي چشم راست و چپ گاو:اگر چشمي را كه در دست داريد. داراي غده اشكي وبافت هاي چربي باشد تشخيص چپ و راست بودن آن را براحتي صورت مي گيرد زيرا:
الف: غده اشكي همواره در بالا و متمايل به سمت خارج چشم است
ب :بقاياي پلك سوم به صورت پرده نسبتاً بزرگي به سمت داخل وكمي متمايل به پايين قرار گرفته است
ج: در قرنيه چشم گاو كه تخم مرغي شكل است همواره جهتي كه داراي زاويه كمتر است به سمت خارج وجهت ديگر كه داراي زاويه بزرگتري است به سمت داخل قرار دارد .
حال اگر كليه ضمايم خارجي چشم مانند غدد اشكي، باقيمانده پلك سوم ، بافت چربي وماهيچه هاي حركت دهنده كره چشم كاملاً از روي آن پاك شده باشند مي توان چشم چپ يا راست را به طريق زير تشخيص داد:
الف: عصب بينايي هميشه از پايين قطر جلويي – عقبي چشم خارج مي شود.بنابراين اگر قطر كره چشم در بالاي عصب بينايي باشد چشم در حالت معمولي قرار دارد.
ب: در قرنيه چشم گاو هميشه جهتي كه زاويه كوچكتردارد به سمت خارج وجهتي كه زاويه بزرگتر دارد به سمت داخل(بطرف بيني)است
تشخيص ماهيچه هاي حركت دهنده كره چشم:
چشمي كه در اختيار شما قرار مي گيرد داراي غده اشكي، باقيمانده پلك سوم ، ونيز مقداري زيادي چربي در اطراف است بطوري كه ماهيچه هاي حركت دهنده كره چشم قابل تشخيص نيستند.براي پيدا كردن ماهيچه ها بايد علاوه بر غده اشكي وباقيمانده پلك سوم با دقت چربي هاي اطراف ماهيچه ها را مشخص وجدا كرد.معمولا تشخيص ماهيچه ها از چربي ها هم از طريق شكل بافت ماهيچه اي در مقايسه با بافت چربي وهم از رنگ صورتي ماهيچه ها نسبت به رنگ سفيد چربي ها ميسر است.پس از تميز كردن چشم ماهيچه هاي زير قابل تشخيص اند:
۱.مستقيم خارجي،كه كره چشم را به سمت خارج مي گرداند
۲. مستقيم داخلي كه كره چشم را به سمت داخل مي گرداند.انقباض ماهيچه خارجي هر چشم بامستقيم داخلي چشم ديگرهمزمان صورت مي گيرد در نتيجه هردو چشم به يك سمت حركت مي كنند
۳.مستقيم بالايي: كره چشم را به سمت بالا مي گرداند.
۴.مستقيم پاييني: كره چشم را به سمت پايين مي گرداند.
۵.مورب بزرگ(يا مايل بالايي) كه از حلقه هاي غضروفي مي گذرد وچشم راست را در جهت حركت عقربه هاي ساعت وچشم چپ را در جهت مخالف آن مي چرخاند
۶. مورب كوچك(يا مايل پاييني) كه كره چشم را در جهت عكس حركت مورب بزرگ حركت مي دهد.
۷.ماهيچه هاي عقب برنده كره چشم كه دور تادور عصب بينايي قرار دارند ودر موقع لازم كره چشم را كمي عقب مي برند
v تشریح چشم گاو
وسایل مورد نیاز:یک عدد چشم
یک عدد چاقوی جراحی نوک تیز
یک عدد ظرف حتی الامکان شیشه ای شفاف
چند نکته:
1) با توجه به اینکه بعد از مرگ یک جاندار سلول ها ی بدن آن تا چند ساعت به حالت نیمه زنده باقی می مانند و پس از آن با شروع به کار باکتری های تجزیه کننده می میرند و به تدریج حالت اصلی خود را از دست می دهد باید دقت داشت که چشم تهیه شده تازه باشد تا بتوانیم آنرا با حالت اصلی خود در هنگام تشریح مشاهده کنیم.
2) تا حد امکان اصول بهداشتی را در محیط آزمایشگاه رعایت کنیم تا مشکلی پیش نیاید.
مراحل تشریح:
1)لایه ی خارجی (صلبیه) : اولین لایه ی چشم از خارج به داخل صلبیه نام دارد که به رنگ سفید مشاهده می شود و از جنس بافت پیوندی محکمی است که در جلوی چشم بخش شفافی به نام قرنیه را به وجود می آورد . این قسمت اولین لایه ی شفاف چشم را برای عبور نور از خود به وجود می آورد .
از نگاه کردن به چشم می توان یک کره را دید که در پشت آن قسمتی چربی دیده می شود ودر جلو دو قسمت با رنگهای سفید و سیاه شفاف با مرز مشخص دیده می شود که طبق تواصیف با قسمت سفید رنگ همان صلبیه و قسمت سیاه رنگ همان قرنیه می باشد.کار لایه ی چربی که چشم را احاطه کرده است محافظت از چشم و به خصوص عصب بینایی خارج شده از چشم می باشد.در انتهای چشم و در پشت لایه ی چربی، عصب بینایی به وضوح دیده می شود.این اعصاب بینایی به قسمت کیاسمای بینایی در پشت سر منتهی می شوند که در انجا عمل بینایی به طور کامل به سرانجام می رسد و جسم مورد نظر دیده می شود.
2) پس ازمرحله ی اول که به نام "مشاهده " نامگذاری شد به مرحله ی دوم می رسیم .در این مرحله ابتدا با برداشتن چاقوی جراحی آنرا کاملاً تمیز می کنیم و شروع به برش میکنیم .
با برش و جدا کردن قسمت سیاه باید به زلالیه برخور کنیم . زلالیه در دومین بخش از چشم یعنی مشیمیه(لایه ی میانی) قرار دارد .این قسمت در پشت قرنیه به صورت مایع شفاف دیده می شود و دومین لایه ی شفاف چشم را تشکیل می دهد و به راحتی نور را از خود عبور می دهد. کار اصلی زلالیه تغذیه ی سلول های قرنیه تا عنبیه است اما گفته می شود که تا حدودی به حفظ حالت کروی چشم نیز کمک می کند.در فضای بین قرنیه تا عنبیه به دلیل عبور نور نباید شئ کدری (مویرگ خونی) وجود داشته باشد تا مانع از عبور نور از آن منطقه شود اما برای تغذیه ی سلولهای آن باید قسمتی شفاف (برای عبور نور) وجود داشته باشد که همان زلالیه چشم نام دارد .زلالیه از مویرگهای اطراف ترشح می شود.
با چاقو ی جراحی مرز بین صلبیه و قرنیه را برش میدهیم اما محل بریدگی را زیاد فشار ندادیم . پس از برداشتن محل بریدگی مایعی بی رنگ وشفاف از آن خارج شد که با بررسی محل قرارگیری آن می شد حدس زد که همان قسمت زلالیه است،و برای این محل را فشار نمی دهیم تا مانع از خروج مایع زلالیه شویم.
3) درپشت زلالیه قسمت دیگری از مشیمیه یعنی عنبیه قرار دارد ور در مرکز آن سوراخ مردمک وجود نام دارد.عنبیه دارای رنگدانه هایی است که نور را جذب می کند و البته مسطح شکل می باشد و در اطراف آن ماهیچه هایی برای تنگ و گشاد کردن مردمک در مواقع لزوم قرار دارند که توسط اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک کنترل میشوند.
با آهستگی مایع زلالیه را از چشم خارج می کنیم و در عین نا باوری به جای قسمت شفاف این بار قسمت تیره رنگی را می بینیم و در اطراف، ناحیه هایی دیده می شوند که محکم به این قسمت چسبیده اند .
در وسط آن قسمت تیره تری دیده می شود که با دقت و تامل بیشتر به صورت سوراخ دیده می شود.این اجزا هر کدام با کار خود تناسب دارند .قسمت اصلی عنبیه نام دارد ودارای رنگدانه هایی برای جذب نور می باشد . سوراخ وسط آن مردمک نام دارد که از داخل آن نور عبور میکند ودر اطراف ( عنبیه )هم تارهای ماهیچه ای برای تنظیم تنگی در هنگام پرنوری و گشادی در هنگام نورکم را برعهده دارد. تغییر اندازه ی مردمک چشم را در جلوی آئینه با تغییرمیزان نور محیط به راحتی مشاهده کرد.نکته ی دیگری که در اینجا حائز اهمیت است این است که با خارج کردن مایع زلالیه قسمت قرنیه روی هم می افتد و به حالت چروک مانند درمی آید که این امر خود نشان دهنده ی این است که مایع زلالیه طبق تئوری داده شده به طور یکنواخت در تمام فضای بین قرنیه تا عنبیه را پر میکند.
4) تابه حال توانستیم از دولایه از چشم عبور کنیم و حال نوبت به لایه ی سوم با نام شبکیه می رسد اما در اینجا مسئله کمی متفاوت است چون علاوه بر موضوع نور به مورد تشکیل تصویر می رسیم . با نگاه به ساختمان چشم به شیئی به نام عدسی می رسیم .عدسی در میان کره ی چشم قرار گرفته است و وظیفه ی تمرکزنور را روی شبکیه برعهده دارد.
با برداشتن عنبیه قسمتی را می بینیم که ویژگی های منحصر به فردی دارد . از جمله شفافیت این قسمت عدسی نام دارد و سومین لایه ی شفاف چشم را تشکیل می دهد و به راحتی نور را ازخود عبور می دهد.در باره ی کار آن می توان گفت که نور با ورود به چشم و عبور از چند محیط مختلف دچار شکست هایی می شود که ممکن است آنرا از حرکت مستقیم باز دارد و به دیواره ها برخورد کند و باعث شود که هیچ تصویری شکل نگیرد پس لازم است قسمتی وجود داشته باشد تا نور های وارده را درست روی شبکیه متمرکز کند این قسمت همان عدسی داخل چشم است.
5) پس از عدسی در پشت آن زجاجیه چهارمین محیط شفاف چشم قرار دارد و وظیفه ی اصلی آن حفظ حالت کروی چشم و عبور نور از داخل خود می باشد.
در این مرحله عدسی را از چشم خارج می کنیم و با ماده ی ژله مانندی برخورد می کنیم که به آسانی می توان گفت که مایع زجاجیه است چون با ویژگی های این قسمت اعم از ژله ای و نسبتاً سفت بودن فقط می توان گفت زجاجیه است . جالب این که برای خارج کردن این مایع ازچشم حتی با برعکس کردن چشم باز هم این ماده حاضر بر خروج از چشم و ترک موقعیت خود نیست.
6) درپشت زجاجیه گیرنده های نوری و نقطه ی کور وجود دارد .گیرنده های نوری شامل دو نوع سلول استوانه ای و مخروطی است.استوانه ای :در چشم انسان حدود 125-120 میلیون عدد وجود دارند و دارای دو ویژگی حساس بودن به تاریکی و دید سیاه و سفید می باشد.مخروطی : در انسان نسبت به استوانه ای کمتر و در حدود 5 میلیون یافت می شود و با دو ویژگی حساس بودن به نور و دید رنگی شناخته می شود.نقطه ی کور محلی است که عصب بینایی از چشم خارج می شود. ودر بالای آن لکه ی زرد وجود دارد که برای تیز بینی تداعی شده اند و جالب اینکه در جاندارانی از قبیل باز وعقاب به تعداد بیشماری لکه ی زرد دیده می شود وبه حدی در این جانداران تیزبینی دقیق است که یک باز میتواند از فاصله ی 300 متری یک جمله از کتاب را به وضوح ببیند.
در زیر تصاویری از یک چشم تشریح شده گاو را مشاهده می نمایید…
